له ځان سره د مرستی کولو له لارې په ټولنه کې اقتصادي او ټولنیز خوځښت

جوړونه او سمون: پوهیالی نجیب الله حسن زوی د کرنیز اقتصاد او پراختیا د څانګې استاد

پیلیزه

پوهیږو چې د نړۍ له نیمایی څخه زیات وګړی په کلیوالی سیمو کې ژوند کوي. نوموړي له یوشمیر زیاتو ستونزو سره لاس او ګریوان دي. بیوزلی، ناروغی او بیسوادي په لوړه کچه د دوی په منځ کې لیدل کیږی او نوموړی له ډیرو نړیوالو ستندردونو څخه ښکته ژوند کوي. نوځکه اړینه ده چې د دوی د ژوندانه د ښه کولو لپاره هڅی وشي. دا به د نړیوالی ټولنی او حکومتونو دنده وي ترڅو پدې لاره کې د پام وړ ګامونه واخلی.

د دوهمی نړیوالی جګړی څخه وروسته د نړۍ د بیوزلو د ژوندانه د ښه کولو لپاره په پراخه پیمانه هڅې پیل شویدي. ددې هڅو په لړ کې یو هم له ځان سره د مرستی کولو د ټولګیو جوړول دي، چې په ډیرو هیوادونو کې یی ښی پایلی او اغیزی لرلی دي. له ځان سره د مرستی کولو غورځنګ د لومړي ځل لپاره په ۱۹۳۵م کال کې د امریکې په متحده ایالاتو کې د الکهولیک انونیمس (Alcoholics Anonymous) په بنسټ ایښودلو سره پیل شویدئ، چې د الکهولو د معتادینو په رغولو کې یی اغیزمن رول ولوباوه. سره لدې چې ددې غورځنګ پایلی هڅونکې وي، خو بیاهم د دوهمي نړیوالی جګړی ترپاي پوری یی زیات پرمختګ نه درلود. دا غورځنګ یوازی د امریکې په متحده ایالاتو پوری محدود پاتې نشو، بلکه په عین وخت کې له ځان سره د مرستی کولو د ټولګیو شمیر په لویدیځه اروپا او جاپان کې مخ په پراخیدو وؤ. دا ډول ټولګی د بیوزلو کلیوالو کوچینی ډلی دي، چې د خپل ژوندانه د اقتصادی او ټولنیز حالت د ښه کولو په موخه په خپله خوښه په ټاکلو ټولګیو کې راټولیږي(۹، www.answers.com/topic/self-help-movement).

Read more »

د بیوزلۍ د له منځه وړلو او د ټولنې د پیاوړتیا میکانیزم

لیکنه: پوهنوال ډاکټرغلام محمد بهرام د کابل پوهنتون د کرنې پوهنځی د کرنیز اقتصاد او پراختیا د څانګې استاد

سریزه:

بیوزلي دټولنې ستره بدبختي ده اوناوړه پایلې لري. بیوزلي داسلامي ار شاداتوله پلوه یوه شومه پدیده بلل کیږي او انساني کرامت ته سترګواښ دی لدې امله  دبیوزلۍ له منځه وړل چې انسان له هره پلوه مصؤنیت حس کړې اودژوند نورمال شرایط ورته برابروي، دانساني کرامت په خوندیتوب کې دټولنې غوره دنده بلل کیږي.. داوسنیوعلوموپه درشل کې معلومیږي ،چې بیوزلي دوګړواوټولنې دننه ظرفیتونوپه درابرسیره کولوپه وړاندې خنډونه منځ ته راوړي اوپه دې توګه وګړي  نشې کولای خپلې نیمګرتیاوې اوربړونه په خپله سمبال کړي، داپه حقیقت کې انساني کرامت ترپښولاندې کوي اوپه انسانانواوټولنه کې غیرفعال حالت، ځان ځاني، بې خبري اوهرډول کمزورتیاوې منځ ته راوړي. دبیوزلو وګړودننه ظرفیتونوپه نظرکې نیولوسره، چې بایدوده وکړي اوپه دې توګه سره دربړونودحل په لاره کې ستره اړتیاده. پدې برخه کې  دټولنې څخه دباندې مرستې لاس ته راوړل چې دټولنې دشرایطوسره سمون ولري کیدای شي، چې دبیوزلۍ په له منځه وړلوکې پوره مرسته وکړي. خو دبې وزلۍ له منځه وړل په خپله بې وزلوخلکوپه پیاوړتیاپوری اړه لري (۱).

Read more »

محیط زیست و روش های عملی حفاظت آن

تهیه و ترتیب توسط سمیع الله صمیم و محمد مسعود نیکنام

اصطلاح محیط زیست ( Environment) به معنی دقیق آن یکی از واژه های بسیار پیچیده و کمتر شناخته شده در افغانستان است.

در لاتین محیط زیست (Environment) به معنای تمام اجسامی می باشد که اطراف ما را احاطه نموده است. اما معنای امروزاین واژه  آنگونه که در کتاب های اکولوژی آمده است، عبارت از یک پدیده پیچیده و درهم تنیده بوده که شامل محیط های اجتماعی، بیولوژیکی و فزیکی میباشد. محیط زیست به تکه های شبیه برش کیک تقسیم شده که برش زیرین را خاک (Lithosphere) برش میانه را کره حیات (Biosphere) و برش بالایی را قشر هوا (Atmosphere) و آن قسمت از خاک کره که توسط آب و یخ پوشیده شده بنام قسمت آبی (Hydrosphere) یاد میکنند. این برشها زنجیره پیچیده را با هم مرتبط میسازد  که هرگونه دستکاری غیرمعقول چه در ساختارو چه درترکیب آنها، تمام زنجیره ای باهم پیوست محیط زیست را پاره خواهد کرد که در بعضی موارد قابل ترمیم نیست، یا ترمیم آن به ده ها سال ضرورت دارد. به عنوان مثال، انواع حیوانات و نباتاتی که منقرض می شوند، دیکرهرگز پدیدارنخواهد گشت( مانند داینـاسور) ده سال برای رشد جنگل، پنجاه سال برای تجدید حیات چراگاه در مناطق خشک و در حدود یک هزارسال برای جایگزین خاک فرسایش شده زمان لازم دارد.

Read more »